Перевод: со всех языков на английский

с английского на все языки

cuncti N M

  • 1 cuncti

    cunctus, a, um, and more freq. in plur. cuncti, ae, a, adj. [contr. from conjunctus], all in a body, all together, the whole, all, entire (cf. Paul. ex Fest. p. 50, 15 Müll.: cuncti significat quidem omnes, sed conjuncti et congregati; very freq. and class.).
    1.
    Sing.
    (α).
    Masc.:

    senatus,

    Cic. Fam. 4, 4, 3:

    senatus populusque,

    Liv. 9, 6, 7:

    terrarum orbis,

    Verg. A. 1, 233:

    pelagi fragor,

    id. ib. 1, 154:

    in ordinem,

    Cic. Leg. 3, 14, 32:

    a populo,

    id. Fam. 3, 11, 2.—
    (β).
    Fem.:

    Aegyptus,

    Cic. Agr. 2, 16, 41:

    Gallia,

    Caes. B. G. 7, 10:

    civitas,

    Sall. J. 69, 3; Cic. Phil. 2, 9, 21:

    plebes,

    Sall. C. 37, 1:

    terra,

    Cic. N. D. 2, 39, 99: provincia, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 21, 5:

    gens,

    Verg. G. 3, 473:

    gratia,

    Plaut. Most. 5, 2, 46:

    ad cunctam militarem disciplinam,

    Liv. 44, 1, 5:

    vis,

    Sall. H. 3, 61, 5 Dietsch:

    a Graeciā,

    Nep. Them. 9, 4.—
    (γ).
    Neutr.:

    vulgus,

    Hor. S. 2, 3, 63:

    pectore,

    Cat. 64, 92; Stat. Th. 5, 202.—
    2.
    Plur.:

    deduntque se... In dicionem... cuncti Thebano poplo,

    Plaut. Am. 1, 1, 103:

    quin cuncti vivi caperentur,

    Caes. B. G. 7, 11 fin.:

    cuncti aut magna pars Siccensium,

    Sall. J. 56, 5:

    prope cunctis civibus lucem ingenii sui porrigens,

    Cic. de Or. 1, 40, 184:

    cunctarum exordia rerum,

    Lucr. 2, 333; 4, 115:

    cuncta maria terraeque patebant,

    Sall. C. 10, 1:

    moenia,

    id. J. 57, 2:

    inconsulto cuncta simul agebant,

    id. C. 42, 2; cf.

    agitare,

    id. J. 66, 1:

    Mario procedere,

    id. ib. 65, 5:

    deorum nutu portendi,

    id. ib. 92, 2:

    putas unā virtute minora,

    Hor. Ep. 1, 12, 11 et saep.—
    b.
    Poet. or in post-Aug. prose, with gen.
    (α).
    In the gender of the noun (cf. Rudd. 2, p. 80; Zumpt, Gram. § 430;

    Kühner, Gram. II. p. 314): hominum cunctos ingenti corpore praestans,

    Ov. M. 4, 631:

    Baetica cunctas provinciarum diviti cultu praecedit,

    Plin. 3, 1, 3, § 7:

    postquam cuncta scelerum suorum pro egregiis accipi vidit,

    Tac. A. 14, 60 Nipperd. ad loc.—
    (β).
    In neutr. plur., with masc. or fem. gen.:

    viaï cuncta,

    Lucr. 5, 739; so,

    terrarum,

    Hor. C. 2, 1, 23:

    camporum,

    Tac. H. 5, 10:

    curarum,

    id. A. 3, 35.

    Lewis & Short latin dictionary > cuncti

  • 2 cunctum

    all (pl.) (N); all with a stated/implied exception

    Latin-English dictionary > cunctum

  • 3 cunctiparens

    cunctĭ-părens, entis, m. [id.], parent of all, Prud. steph. 14, 128.

    Lewis & Short latin dictionary > cunctiparens

  • 4 cunctipotens

    cunctĭ-pŏtens, entis, m. adj. [id.], all-powerful, omnipotent: Jesus (i. e. omnipotens), Prud. steph. 7, 56.

    Lewis & Short latin dictionary > cunctipotens

  • 5 cunctus

    cunctus, a, um, and more freq. in plur. cuncti, ae, a, adj. [contr. from conjunctus], all in a body, all together, the whole, all, entire (cf. Paul. ex Fest. p. 50, 15 Müll.: cuncti significat quidem omnes, sed conjuncti et congregati; very freq. and class.).
    1.
    Sing.
    (α).
    Masc.:

    senatus,

    Cic. Fam. 4, 4, 3:

    senatus populusque,

    Liv. 9, 6, 7:

    terrarum orbis,

    Verg. A. 1, 233:

    pelagi fragor,

    id. ib. 1, 154:

    in ordinem,

    Cic. Leg. 3, 14, 32:

    a populo,

    id. Fam. 3, 11, 2.—
    (β).
    Fem.:

    Aegyptus,

    Cic. Agr. 2, 16, 41:

    Gallia,

    Caes. B. G. 7, 10:

    civitas,

    Sall. J. 69, 3; Cic. Phil. 2, 9, 21:

    plebes,

    Sall. C. 37, 1:

    terra,

    Cic. N. D. 2, 39, 99: provincia, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 21, 5:

    gens,

    Verg. G. 3, 473:

    gratia,

    Plaut. Most. 5, 2, 46:

    ad cunctam militarem disciplinam,

    Liv. 44, 1, 5:

    vis,

    Sall. H. 3, 61, 5 Dietsch:

    a Graeciā,

    Nep. Them. 9, 4.—
    (γ).
    Neutr.:

    vulgus,

    Hor. S. 2, 3, 63:

    pectore,

    Cat. 64, 92; Stat. Th. 5, 202.—
    2.
    Plur.:

    deduntque se... In dicionem... cuncti Thebano poplo,

    Plaut. Am. 1, 1, 103:

    quin cuncti vivi caperentur,

    Caes. B. G. 7, 11 fin.:

    cuncti aut magna pars Siccensium,

    Sall. J. 56, 5:

    prope cunctis civibus lucem ingenii sui porrigens,

    Cic. de Or. 1, 40, 184:

    cunctarum exordia rerum,

    Lucr. 2, 333; 4, 115:

    cuncta maria terraeque patebant,

    Sall. C. 10, 1:

    moenia,

    id. J. 57, 2:

    inconsulto cuncta simul agebant,

    id. C. 42, 2; cf.

    agitare,

    id. J. 66, 1:

    Mario procedere,

    id. ib. 65, 5:

    deorum nutu portendi,

    id. ib. 92, 2:

    putas unā virtute minora,

    Hor. Ep. 1, 12, 11 et saep.—
    b.
    Poet. or in post-Aug. prose, with gen.
    (α).
    In the gender of the noun (cf. Rudd. 2, p. 80; Zumpt, Gram. § 430;

    Kühner, Gram. II. p. 314): hominum cunctos ingenti corpore praestans,

    Ov. M. 4, 631:

    Baetica cunctas provinciarum diviti cultu praecedit,

    Plin. 3, 1, 3, § 7:

    postquam cuncta scelerum suorum pro egregiis accipi vidit,

    Tac. A. 14, 60 Nipperd. ad loc.—
    (β).
    In neutr. plur., with masc. or fem. gen.:

    viaï cuncta,

    Lucr. 5, 739; so,

    terrarum,

    Hor. C. 2, 1, 23:

    camporum,

    Tac. H. 5, 10:

    curarum,

    id. A. 3, 35.

    Lewis & Short latin dictionary > cunctus

  • 6 cūnctus

        cūnctus adj.    [contr. for con-iūnctus], all in a body, all together, the whole, all, entire: ordo: senatus populusque, L.: Gallia, Cs.: plebes, S.: terra: oppida, Cs.: quin cuncti vivi caperentur, Cs.: cuncti aut magna pars Siccensium, S.: auxilia rei p. cunctis senatūs sententiis, by a unanimous vote: cunctis lecti navibus, i. e. some from every ship, V.— Plur n. as subst: cuncta agitare, everything at once, S.: Cicero cuncta edoctus, the whole story, S.: Inter cuncta, at all times, H.: cuncta tibi fatebor, V.: ab his oriuntur cuncta, the universe, O.: cuncta sub imperium accepit, i. e. the Roman world, Ta.—With gen: hominum cuncti, O.: cuncta terrarum, everything on earth, H.: cuncta camporum, Ta.
    * * *
    I
    cuncta, cunctum ADJ
    altogether (usu. pl.), in a body; every, all, entire; total/complete; whole of
    II
    all (pl.) (M); all with a stated/implied exception

    Latin-English dictionary > cūnctus

  • 7 aut

        aut    conj., introducing an antithesis to what precedes, or: omnia bene sunt dicenda... aut eloquentiae nomen relinquendum est: quibusnam manibus aut quibus viribus, Cs.: cita mors venit aut victoria laeta, H.: ruminat herbas aut sequitur, V. — So introducing successive alternatives: quo iure aut quo more aut quā lege, or... or: Hispanorum aut Gallorum aut Threcum mille.— Introducing two alternatives, aut... aut, either... or: ubi enim potest illa aetas aut calescere, aut refrigerari?: per unam aut vivam aut moriar sententiam, T.: aut morte aut victoriā: ne immanitas aut extitisse aut non vindicata esse videatur: neque enim sunt aut obscura aut non multa post commissa: nihil est tam aut fragile aut flexibile, quam, etc. — Introducing three or more clauses: aut equos Alere aut canes ad venandum, aut ad philosophos, T. — With two pairs of disjunctive clauses: ne aut de Laelii aut de huius generi aut arte aut gloriā detraham. — Praegn., adding an emphatic alternative, or surely, or at least: quaero, num iniuste aut improbe fecerit, or at least unfairly: profecto cuncti aut magna pars fidem mutavissent, S.: quid ergo aut hunc prohibet, aut etiam Xenocratem, etc.: aut libertatem aut certe inpunitatem adeptus, L.—Emphatic, or else, otherwise, in the contrary case: Redduc uxorem, aut quam ob rem non opus sit cedo, T.: nunc manet insontem gravis exitus: aut ego veri Vana feror, V. — Correcting what precedes, or, or rather, or more accurately: de hominum genere, aut omnino de animalium loquor. — Beginning a sentence: Aut, ita qui sentiet, non apertissime insaniat? or is not rather, etc.—With potius: erravit, aut potius insanavit Apronius? — Neque... aut (for neque... neque): nec coniugis umquam Praetendi taedas aut haec in foedera veni, V.: nec litore tenus adcrescere aut resorberi, Ta.; cf. non eo dico, quo mihi veniat in dubium tua fides, aut quo, etc.
    * * *
    or, or rather/else; either...or (aut...aut) (emphasizing one)

    Latin-English dictionary > aut

  • 8 dēsīderō

        dēsīderō āvī, ātus, āre    [cf. considero], to long for, ask, demand, call for, wish for, desire, require, expect: me, T.: tribuni imperium, Cs.: ea (beneficia), S.: quod satis est, H.: ullam rem ad se inportari, Cs.: alqd ex vobis audire: ab milite modestiam, Cs.: desiderando pendēre animis: nullam aliam mercedem laborum: Capitolium sic ornare ut templi dignitas desiderat.— To miss, lack, feel the want of: alqm, T.: quid a peritioribus rei militaris desiderari videbatur, Cs.: alqd in oratione: Sextilem totum mendax desideror, am waited for, H.: virīs adulescentis.— To lose: ut (exercitus) ne unum quidem militem desiderarit: in eo proelio CC milites, Cs.— Pass, to be missing, be lost, be wanting: ut nulla navis desideraretur, Cs.: perpaucis desideratis quin cuncti caperentur, almost every one, Cs.: neque quicquam ex fano desideratum est.
    * * *
    desiderare, desideravi, desideratus V TRANS
    desire/want, long/wish for, request, require/need; miss, lack; lose; want to know; investigete/examine/discuss (L+S); raise the question

    Latin-English dictionary > dēsīderō

  • 9 secundus

        secundus (as num ordin. often written II), adj. with comp. and sup.    [sequor].—In time or order, following, next, second: secundo lumine, the next morning: anno secundo, the next year: ante diem II Kalend. Februarias: Roma condita est secundo anno Olympiadis septimae: me secundum heredem instituere, alternate heir (on the failure of the first-named): mensa, dessert: mensis accepta secundis Rhodia (vitis), V.: hoc secundā victoriā accidit, i. e. with victory already in view, N.—In rank, following, next, second: ex primo ordine in secundum ordinem civitatis venisse: Nec viget quicquam simile (Iovi) aut secundum, H.: maxime vellem... secundo autem loco, etc.: ad regium principatum: secundus a Romulo conditor urbis, L.: heros ab Achille secundus, H.: Haec erit a mensis fine secunda dies, the last day but one, O.— Secondary, subordinate, inferior: panis, H.: argentum venae secundae, Iu.: persona, N.: in actoribus Graecis, ille qui est secundarum partium: nulli Campanorum, L.: regio spatio locorum nulli earum gentium secunda, Cu.: haud ulli veterum virtute secundus, inferior, V.— Plur f. as subst. (sc. partes), the second part, inferior part: Q. Arrius, qui fuit M. Crassi quasi secundarum: ferre secundas, H.—Of currents or winds, favorable, fair, downward: secundo flumine iter facere, i. e. down stream, Cs.: secundo defluit amni, V.: rate in secundam aquam labente, with the current, L.: navīs mari secundo misit, with the tide, L.: secundis ventis cursum tenens: Contrahes vento nimium secundo vela, too fresh, H.: secundissimus ventus: curru volans dat lora secundo, swiftly gliding, V.— Favorable, propitious, fortunate: secundo populo aliquid facere, with the consent of the people: admurmurationes cuncti senatūs: rumor, H.: praesentibus ac secundis diis, L.: adi pede sacra secundo, V.: avis, Enn. ap C.: conveniens ad res vel secundas vel adversas: ingenium res solent celare secundae, H.: mens rebus sublata secundis, V.: Galliae motūs, successful, Cs.: irae verba, i. e. provoking, L.: secundiore equitum proelio nostris, Cs.: secundissima proelia, Cs.: leges secundissimae plebei, L.— Plur n. as subst, favorable circumstances, good fortune: Sperat infestis, metuit secundis Alteram sortem, H.: in tuis secundis, T.: omnium seeundorum causae, L.
    * * *
    secunda -um, secundior -or -us, secundissimus -a -um ADJ
    next, following; second; favorable

    Latin-English dictionary > secundus

  • 10 silentium

        silentium ī, n    [silens], a being still, keeping silence, noiselessness, stillness, silence: auditus est magno silentio: nec longa silentia feci, kept silence, O.: silentio facto, silence obtained, L.: silentium classico facere, L.: pubes maestum silentium obtinuit, L.: tenuere silentia cuncti, O.: silentium imperare, Ta.: significare silentium, to give a signal for silence: Athenienses cum silentio auditi sunt, L.: per silentium noctis, L.: ut nulla fere pars orationis silentio praeteriretur, i. e. without applause: silentio praeterire, to pass over in silence: de Partho silentium est, nothing is said: laudem eorum a silentio vindicare, i. e. obscurity: quam maximum silentium haberi iubet, S.: diu maestum silentium tenuit, prevailed, L.: fer opem furtoque silentia deme, i. e. disclose, O.—Of night, stillness, silence: silentio noctis egressus, at the dead of night, Cs.: vocem noctis silentio audisse, L.: mediā nocte silentio profectus, Cs.: mediae per muta silentia noctis, O.—Of the country, stillness, quietness: nactus silentia ruris, O.: vastum, solitude, Ta.—In augury, freedom from disturbance, faultlessness, perfectness: id silentium dicimus in auspiciis, quod omni vitio caret, etc.— A standstill, cessation, repose, inaction, tranquillity: perpetuum fori: vitam silentio transire, S.: inter armatos, L.: idem praeturae tenor et silentium, Ta.
    * * *

    Latin-English dictionary > silentium

  • 11 admurmuratio

    admurmŭrātĭo, ōnis, f. [admurmuro], a murmurong, murmur.
    I.
    In disapprobation:

    vestra admurmuratio facit, Quirites, ut agnoscere videamini, qui haec fecerint,

    Cic. Imp. Pomp. 13, 37:

    Qui non admurmuratione, sed voce et clamore abjecti hominis furorem fregistis,

    id. Pis. 14, 32; id. Verr. 6, 12, 27; 7, 16, 41.—
    II.
    In approbation:

    grata contionis admurmuratio,

    Cic. Verr. 2, 15, 45:

    secundae admurmurationes cuncti senatūs,

    id. Q. Fr. 2, 1, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > admurmuratio

  • 12 adstringo

    a-stringo ( ads-, Ritschl, Baiter, Halm, Jahn, Keil; as-, Fleck., Merk., Kayser), inxi, ictum, 3, v. a., to draw close, to draw, bind, or tie together, to bind, to tighten, contract (syn.: constringo, stringo, alligo, obligo, vincio).
    I.
    Lit.:

    (hunc) adstringite ad columnam fortiter,

    Plaut. Bacch. 4, 7, 25:

    ad statuam astrictus est,

    Cic. Verr. 2, 4, 42:

    manus,

    Plaut. Capt. 3, 5, 9:

    vinculorum, id est aptissimum... quod ex se atque de iis, quae adstringit quam maxume, unum efficit,

    Cic. Tim. 4 fin.:

    astringit vincula motu,

    Ov. M. 11, 75:

    laqueos,

    Sen. Ira, 3, 16:

    artius atque hederā procera adstringitur ilex,

    is twined around with ivy, Hor. Epod. 15, 5:

    adstringi funibus,

    Vulg. Ezech. 27, 24:

    aliquem adstringere loris,

    ib. Act. 22, 25:

    pavidum in jus Cervice adstrictā dominum trahat,

    with a halter round his neck, Juv. 10, 88 (Jahn, obstrictā): aspice... Quam non adstricto percurrat pulpita socco, not drawn close, loose; poet. for a negligent style of writing, Hor. Ep. 2, 1, 174:

    Ipse rotam adstringit multo sufflamine consul,

    checks, Juv. 8, 148:

    balteus haud fluxos gemmis adstrinxit amictus,

    Luc. 2, 362:

    frontem,

    to contract, knit, Mart. 11, 40; Sen. Ep. 106:

    labra porriguntur et scinduntur et adstringuntur,

    Quint. 11, 3, 81:

    frondem ferro,

    to cut off, clip, Col. 5, 6, 17 al.; so, alvum, to make costive (opp. solvere, q. v.), Cels. 1, 3; 2, 30.—Of the contraction produced by cold:

    nivibus quoque molle rotatis astringi corpus,

    Ov. M. 9, 222; so id. Tr. 3, 4, 48; id. P. 3, 3, 26:

    ventis glacies astricta pependit,

    id. M. 1, 120:

    Sic stat iners Scythicas adstringens Bosporus undas,

    Luc. 5, 436:

    vis frigoris (corpora) ita adstringebat,

    Curt. 7, 3, 13; 8, 4, 6.—Hence, also, to make colder, to cool, refresh:

    ex quo (puteo) possis rursus adstringere,

    Plin. Ep. 5, 6, 25: corpus astringes brevi Salone, Mart. 1, 49, 11 (acc. to Varr. in a pass. sense in the perf., adstrinxi for adstrictus sum, Varr. L. L. Fragm. ap. Gell. 2, 25, 7).—Of colors, to deaden:

    ita permixtis viribus alterum altero excitatur aut adstringitur,

    Plin. 9, 38, 62, § 134 (diff. from alligare, which precedes;

    v. alligo, I. B.).—Also of an astringent, harsh taste: radix gustu adstringit,

    Plin. 27, 10, 60, § 85.—
    II.
    Trop., to draw together, draw closer, circumscribe; to bind, put under obligation, oblige, necessitate:

    ubi adfinitatem inter nos nostram adstrinxeris,

    Plaut. Trin. 3, 2, 73: vellem, suscepisses juvenem regendum;

    pater enim nimis indulgens, quicquid ego adstrinxi, relaxat,

    Cic. Att. 10, 6; so,

    mores disciplinae severitate,

    Quint. 2, 2, 4 Spald.:

    ad adstringendam fidem,

    Cic. Off. 3, 31, 111:

    hac lege tibi meam astringo fidem,

    Ter. Eun. 1, 2, 22:

    quo (jure jurando) se cuncti astrinxerant,

    Suet. Caes. 84:

    hujus tanti officii servitutem astringebam testimonio sempiterno,

    to confirm, secure, Cic. Planc. 30 fin. Wund.:

    religione devinctum astrictumque,

    id. Verr. 2, 4, 42:

    disciplina astricta legibus,

    id. Brut. 10, 40; id. ad Q. Fr. 1, 1, 3:

    lege et quaestione,

    id. Clu. 155:

    suis condicionibus,

    id. Quinct. 5:

    auditor nullā ejus modi adstrictus necessitate,

    id. N. D. 1, 7, 17:

    orationem numeris astringere,

    id. de Or. 3, 44, 173 et saep.:

    adstringi sacris,

    to be bound to maintain, id. Leg. 2, 19:

    inops regio, quae parsimoniā astringeret milites,

    Liv. 39, 1:

    ad temperantiam,

    Plin. Ep. 7, 1:

    ad servitutem juris,

    Quint. 2, 16, 9:

    illa servitus ad certa se verba adstringendi,

    id. 7, 3, 16:

    milites ad certam stipendiorum formulam,

    Suet. Aug. 49; id. Tib. 18:

    me astringam verbis in sacra jura tuis,

    Ov. H. 16, 320; 20, 28:

    magno scelere se astringeret,

    Cic. Phil. 4, 4, 9; id. Sest. 50 fin.; so id. Sull. 29, 82; perh. also id. Pis. 39 fin.; instead of this abl. of class. Latin, we sometimes find in comedy apparently the gen.:

    et ipsum sese et illum furti adstringeret,

    made guilty of, charged himself with, Plaut. Rud. 4, 7, 34:

    Homo furti sese adstringet,

    id. Poen. 3, 4, 27 (cf.:

    Audin tu? hic furti se adligat,

    Ter. Eun. 4, 7, 39; Draeger, Hist. Synt. I. § 209, regards this as a vulgar extension of the use of the gen. with verbs of accusing, convicting, etc., but Klotz, s. v. astringo, regards it as really an old dative, furtoi furti; cf. quoi cui).—Of reasoning or discourse, to compress, abridge, bring into short compass:

    Stoici breviter adstringere solent argumenta,

    Cic. Tusc. 3, 6, 13 (cf. id. ib. 3, 10, 22: Haec sic dicuntur a Stoicis, concludunturque contortius); id. Fat. 14, 32:

    premere tumentia, luxuriantia adstringere,

    Quint. 10, 4, 1 Frotsch., Halm.—Hence, astrictus ( ads-), a, um, P. a., drawn together, tight, narrow, close.
    A.
    Lit.:

    limen astrictum,

    shut, Ov. Am. 3, 1, 50:

    alvus fusior aut astrictior,

    Cels. 1, 3:

    corpus astrictum, i. e. alvus dura,

    id. 3, 6:

    genus morbi astrictum,

    costiveness, id. 1 praef.:

    gustu adstricto,

    of a harsh, astringent taste, Plin. 27, 12, 96, § 121.—
    B.
    Trop.
    1.
    Sparing, parsimonious, covetous (not before the Aug. per.):

    astrictus pater,

    Prop. 3, 17, 18:

    adstricti moris auctor,

    Tac. A. 3, 55:

    parsimonia,

    Just. 44, 2.—
    2.
    Of discourse, compact, brief, concise, short (opp. remissus):

    dialectica quasi contracta et astricta eloquentia putanda est,

    Cic. Brut. 90, 309:

    verborum astricta comprehensio,

    id. ib. 95, 327:

    est enim finitimus oratori poëta, numeris astrictior paulo,

    id. de Or. 1, 16, 70; 1, 16, 60.— Sup. not used.— Adv.: astrictē ( ads-), concisely, briefly (only of discourse):

    astricte numerosa oratio,

    Cic. de Or. 3, 48, 184.— Comp.:

    astrictius dicere,

    Sen. Ep. 8 fin., and Plin. Ep. 1, 20, 20:

    scribere,

    id. ib. 3, 18, 10:

    ille concludit adstrictius, hic latius,

    Quint. 10, 1, 106.— Sup. not used.

    Lewis & Short latin dictionary > adstringo

  • 13 amnis

    amnis, is, m. ( fem., Plaut. Merc. 5, 2, 18; Naev. and Att. ap. Non. 191, 33; Varr. R. R. 3, 5, 9; cf. Prisc. pp. 652 and 658 P.; Rudd. I. p. 26, n. 37; Schneid. Gram. 2, 98; abl. regularly amne;

    but freq. amni in the poets,

    Verg. G. 1, 203; 3, 447; Hor. S. 1, 10, 62; Col. R. R. 10, 136;

    also in prose,

    Liv. 21, 5; 21, 27 al.; cf. Prisc. p. 766; Rhem. Pal. 1374 P.; Rudd. I. p. 85, n. 85) [qs. for apnis from Sanscr. ap = water; n. plur. āpas. Van.; v. aqua], orig., any broad and deep-flowing, rapid water; a stream, torrent, river (hence, esp. in the poets, sometimes for a rapidly-flowing stream or a torrent rushing down from a mountain = torrens; sometimes for a large river, opp. fluvius (a common river); sometimes also for the ocean as flowing round the land; it most nearly corresponds with our stream; in prose not often used before the histt. of the Aug. per.; in Cic. only in Aratus and in his more elevated prose; never in his Epistt.).
    I.
    Lit.: acervos altā in amni, Att., Trag. Rel. p. 178 Rib.: apud abundantem antiquam amnem et rapidas undas Inachi, Att. ap. Non. 192, 4 (Trag. Rel. p. 175 Rib.):

    Sic quasi amnis celeris rapit, sed tamen inflexu flectitur,

    Naev. Trag. Rel. p. 12 Rib.; Plaut. Poen. 3, 3, 15:

    molibus incurrit validis cum viribus amnis,

    Lucr. 1, 288 (v. the whole magnificent description, 1, 282- 290):

    Nilus unicus in terris, Aegypti totius amnis,

    id. 6, 714:

    ruunt de montibus amnes,

    Verg. A. 4, 164:

    amnes magnitudinis vastae,

    Sen. Q. N. 3, 19.—Also in distinction from the sea:

    cum pontus et amnes cuncti invicem commeant,

    Sen. Q. N. 4, 2.—On the contr. of the ocean, acc. to the Gr. Ôkeanos potamos (Hom. Od. 11, 639):

    Oceani amnis,

    the ocean-stream, Verg. G. 4, 233:

    quā fluitantibus undis Solis anhelantes abluit amnis equos,

    Tib. 2, 5, 60: Nox Mundum caeruleo laverat amne rotas, id. 3, 4, 18 al.—
    II.
    Transf.
    A.
    Poet., of the constellation Eridanus:

    Eridanum cernes funestum magnis cum viribus amnem,

    Cic. Arat. 145 (as a transl. of the Gr. leipsanon Êridanoio, poluklaustou potamoio, Arat. Phaenom. 360): Scorpios exoriens cum clarus fugerit amnis, Germanic. Arat. 648; cf. id. ib. 362. —
    B.
    Also poet. and in post-class. prose, any thing flowing, liquid, Verg. A. 12, 417; 7, 465:

    amnis musti,

    Pall. 11, 14, 18.—
    C.
    Of a writer, whose eloquence is thus compared to a flowing stream (v. flumen, II. B. and fluo, II. 2. B. 1.): alter (Herodotus) sine ullis salebris quasi sedatus amnis (i. e. a noiseless stream flowing on in majestic size and fulness) fluit;

    alter (Thucydides) incitatior fertur,

    Cic. Or. 12, 39.—
    D.
    Like flumen, as abstr., a current, stream: secundo amni, down or with the stream, Verg. G. 3, 447:

    adverso amne,

    up the stream, Curt. 10, 1 al.

    Lewis & Short latin dictionary > amnis

  • 14 arbitrium

    arbī̆trĭum (in good MSS. and inscrr. sometimes arbī̆tērĭum), ii, n. [from arbiter, as adulterium from adulter].
    I.
    In gen., a coming near, a being present, presence; hence meton. for persons present (only in post-Aug. poets): locus ab omni liber arbitrio. Sen. Hippol. 602, and id. Herc. Oet. 485: divina rerum cura sine arbitrio est, Auct. Aetnae, 195.—
    II.
    Esp.
    A.
    1.. The judgment, decision of an arbitrator (cf. arbiter, II.: arbitrium dicitur sententia, quae ab arbitro statuitur, Paul. ex Fest. p. 13 Müll.):

    aliud est judicium, aliud arbitrium. Judicium est pecuniae certae: arbitrium incertae,

    Cic. Rosc. Com. 4:

    Q. Scaevola summam vim dicebat esse in omnibus iis arbitriis, in quibus adderetur ex fide bonā,

    id. Off. 3, 17, 70; so,

    arbitrium rei uxoriae,

    id. ib. 3, 15; id. Top. 17, 66; cf. Dig. 24, 3, 66 fin.; 46, 3, 82 fin.; Cic. Rosc. Com. 9:

    arbitrium pro socio condemnari solerent,

    id. Quinct. 4, 13 B. and K. (here some consider arbitrium as a gloss, others read arbitrio, ad arbitrium, ad arbitrum, and the like; v. Orell. ad h. l.).—
    2.
    Transf. from the sphere of judic. proceedings, judgment, opinion, decision:

    arbitrium vestrum, vestra existimatio Valebit,

    Ter. Heaut. prol. 25:

    cum de te splendida Minos Fecerit arbitria,

    Hor. C. 4, 7, 21:

    de aliquo arbitria agere,

    Liv. 24, 45:

    arbitria belli pacisque agere,

    id. 44, 15; cf. Tac. A. 12, 60:

    agere arbitria victoriae,

    Curt. 6, 1 fin.; cf. Gron. Observ. 4, c. 11, p. 427, and Liv. 31, 11; 32, 37.— Trop.:

    res ab opinionis arbitrio sejunctae,

    matters, in which nothing is decided according to mere opinion, Cic. de Or. 1, 23, 108:

    si volet usus, Quem penes arbitrium est et jus et norma loquendi,

    Hor. A. P. 72; Sen. Clem. 2, 7:

    arbitrio consilioque uti auris,

    to determine by the ear, Gell. 13, 20, 3.—
    B.
    Mastery, dominion, authority, power, will, free-will:

    dedunt se In ditionem atque in arbitrium cuncti Thebano poplo,

    Plaut. Am. 1, 1, 103 (Fleck., arbitratum): esse in pectore nostro quiddam, Cujus ad arbitrium quoque copia materiaiï Cogitur interdum flecti per membra, per artus, and at whose bidding the accumulated materials must yield obedience in every joint and limb, * Lucr. 2, 281:

    cujus (Jovis) nutu et arbitrio caelum, terra mariaque reguntur,

    Cic. Rosc. Am. 45, 131:

    ad alicujus arbitrium et nutum totum se fingere et adcommodare,

    id. Or. 8, 24; id. Verr. 1, 10, 30; 2, 5, 63 fin.; so Vulg. Lev. 13, 3; 13, 44:

    aliquid facere arbitrio suo,

    Cic. Phil. 6, 2:

    Mentes ad suum arbitrium movere,

    id. de Or. 2, 16, 70; so id. Par. 5, 1 fin.:

    quam (pecuniam) sponte et arbitrio cordis sui inferunt,

    Vulg. 4 Reg. 12, 4:

    vixit ad aliorum arbitrium, non ad suum,

    Cic. Mur. 9; so Hor. C. 3, 6, 40; 3, 2, 20; Tac. H. 1, 46; Suet. Caes. 9; 20; id. Aug. 28; id. Tit. 8; id. Galb. 14:

    in arbitrium vestrum diem constituistis ei,

    Vulg. Judith, 8, 13:

    orationem tibi misi: ejus custodiendae et proferendae arbitrium tuum,

    Cic. Att. 15, 13:

    munificentiam eorum in se ipsorum arbitrii debere esse,

    Liv. 37, 52:

    in arbitrio viri erit, ut faciat sive non faciat,

    Vulg. Num. 30, 14:

    tamquam congruere operationem eam serpentium humani sit arbitrī,

    Plin. 29, 3, 12, § 53; Suet. Tib. 18; id. Claud. 2: mox rei Romanae arbitrium (i. e. imperium, dominion, power) tribus ferme et viginti (annis) obtinuit, Tac. A. 6, 51; so,

    arbitrium orbis terrarum,

    Suet. Caes. 7; Nep. Con. 4, 1:

    huic deus optandi gratum, sed inutile fecit Muneris arbitrium,

    Ov. M. 11, 101:

    liberum mortis arbitrium,

    Suet. Dom. 8; 11; cf. Tac. A. 15, 60.—
    C.
    Arbitria funeris, the expenses of a funeral (fixed by an arbiter), Cic. Dom. 37; id. Pis. 9 fin.; id. Red. in Sen. 7; cf. Dig. 11, 7, 12, § 6.

    Lewis & Short latin dictionary > arbitrium

  • 15 astringo

    a-stringo ( ads-, Ritschl, Baiter, Halm, Jahn, Keil; as-, Fleck., Merk., Kayser), inxi, ictum, 3, v. a., to draw close, to draw, bind, or tie together, to bind, to tighten, contract (syn.: constringo, stringo, alligo, obligo, vincio).
    I.
    Lit.:

    (hunc) adstringite ad columnam fortiter,

    Plaut. Bacch. 4, 7, 25:

    ad statuam astrictus est,

    Cic. Verr. 2, 4, 42:

    manus,

    Plaut. Capt. 3, 5, 9:

    vinculorum, id est aptissimum... quod ex se atque de iis, quae adstringit quam maxume, unum efficit,

    Cic. Tim. 4 fin.:

    astringit vincula motu,

    Ov. M. 11, 75:

    laqueos,

    Sen. Ira, 3, 16:

    artius atque hederā procera adstringitur ilex,

    is twined around with ivy, Hor. Epod. 15, 5:

    adstringi funibus,

    Vulg. Ezech. 27, 24:

    aliquem adstringere loris,

    ib. Act. 22, 25:

    pavidum in jus Cervice adstrictā dominum trahat,

    with a halter round his neck, Juv. 10, 88 (Jahn, obstrictā): aspice... Quam non adstricto percurrat pulpita socco, not drawn close, loose; poet. for a negligent style of writing, Hor. Ep. 2, 1, 174:

    Ipse rotam adstringit multo sufflamine consul,

    checks, Juv. 8, 148:

    balteus haud fluxos gemmis adstrinxit amictus,

    Luc. 2, 362:

    frontem,

    to contract, knit, Mart. 11, 40; Sen. Ep. 106:

    labra porriguntur et scinduntur et adstringuntur,

    Quint. 11, 3, 81:

    frondem ferro,

    to cut off, clip, Col. 5, 6, 17 al.; so, alvum, to make costive (opp. solvere, q. v.), Cels. 1, 3; 2, 30.—Of the contraction produced by cold:

    nivibus quoque molle rotatis astringi corpus,

    Ov. M. 9, 222; so id. Tr. 3, 4, 48; id. P. 3, 3, 26:

    ventis glacies astricta pependit,

    id. M. 1, 120:

    Sic stat iners Scythicas adstringens Bosporus undas,

    Luc. 5, 436:

    vis frigoris (corpora) ita adstringebat,

    Curt. 7, 3, 13; 8, 4, 6.—Hence, also, to make colder, to cool, refresh:

    ex quo (puteo) possis rursus adstringere,

    Plin. Ep. 5, 6, 25: corpus astringes brevi Salone, Mart. 1, 49, 11 (acc. to Varr. in a pass. sense in the perf., adstrinxi for adstrictus sum, Varr. L. L. Fragm. ap. Gell. 2, 25, 7).—Of colors, to deaden:

    ita permixtis viribus alterum altero excitatur aut adstringitur,

    Plin. 9, 38, 62, § 134 (diff. from alligare, which precedes;

    v. alligo, I. B.).—Also of an astringent, harsh taste: radix gustu adstringit,

    Plin. 27, 10, 60, § 85.—
    II.
    Trop., to draw together, draw closer, circumscribe; to bind, put under obligation, oblige, necessitate:

    ubi adfinitatem inter nos nostram adstrinxeris,

    Plaut. Trin. 3, 2, 73: vellem, suscepisses juvenem regendum;

    pater enim nimis indulgens, quicquid ego adstrinxi, relaxat,

    Cic. Att. 10, 6; so,

    mores disciplinae severitate,

    Quint. 2, 2, 4 Spald.:

    ad adstringendam fidem,

    Cic. Off. 3, 31, 111:

    hac lege tibi meam astringo fidem,

    Ter. Eun. 1, 2, 22:

    quo (jure jurando) se cuncti astrinxerant,

    Suet. Caes. 84:

    hujus tanti officii servitutem astringebam testimonio sempiterno,

    to confirm, secure, Cic. Planc. 30 fin. Wund.:

    religione devinctum astrictumque,

    id. Verr. 2, 4, 42:

    disciplina astricta legibus,

    id. Brut. 10, 40; id. ad Q. Fr. 1, 1, 3:

    lege et quaestione,

    id. Clu. 155:

    suis condicionibus,

    id. Quinct. 5:

    auditor nullā ejus modi adstrictus necessitate,

    id. N. D. 1, 7, 17:

    orationem numeris astringere,

    id. de Or. 3, 44, 173 et saep.:

    adstringi sacris,

    to be bound to maintain, id. Leg. 2, 19:

    inops regio, quae parsimoniā astringeret milites,

    Liv. 39, 1:

    ad temperantiam,

    Plin. Ep. 7, 1:

    ad servitutem juris,

    Quint. 2, 16, 9:

    illa servitus ad certa se verba adstringendi,

    id. 7, 3, 16:

    milites ad certam stipendiorum formulam,

    Suet. Aug. 49; id. Tib. 18:

    me astringam verbis in sacra jura tuis,

    Ov. H. 16, 320; 20, 28:

    magno scelere se astringeret,

    Cic. Phil. 4, 4, 9; id. Sest. 50 fin.; so id. Sull. 29, 82; perh. also id. Pis. 39 fin.; instead of this abl. of class. Latin, we sometimes find in comedy apparently the gen.:

    et ipsum sese et illum furti adstringeret,

    made guilty of, charged himself with, Plaut. Rud. 4, 7, 34:

    Homo furti sese adstringet,

    id. Poen. 3, 4, 27 (cf.:

    Audin tu? hic furti se adligat,

    Ter. Eun. 4, 7, 39; Draeger, Hist. Synt. I. § 209, regards this as a vulgar extension of the use of the gen. with verbs of accusing, convicting, etc., but Klotz, s. v. astringo, regards it as really an old dative, furtoi furti; cf. quoi cui).—Of reasoning or discourse, to compress, abridge, bring into short compass:

    Stoici breviter adstringere solent argumenta,

    Cic. Tusc. 3, 6, 13 (cf. id. ib. 3, 10, 22: Haec sic dicuntur a Stoicis, concludunturque contortius); id. Fat. 14, 32:

    premere tumentia, luxuriantia adstringere,

    Quint. 10, 4, 1 Frotsch., Halm.—Hence, astrictus ( ads-), a, um, P. a., drawn together, tight, narrow, close.
    A.
    Lit.:

    limen astrictum,

    shut, Ov. Am. 3, 1, 50:

    alvus fusior aut astrictior,

    Cels. 1, 3:

    corpus astrictum, i. e. alvus dura,

    id. 3, 6:

    genus morbi astrictum,

    costiveness, id. 1 praef.:

    gustu adstricto,

    of a harsh, astringent taste, Plin. 27, 12, 96, § 121.—
    B.
    Trop.
    1.
    Sparing, parsimonious, covetous (not before the Aug. per.):

    astrictus pater,

    Prop. 3, 17, 18:

    adstricti moris auctor,

    Tac. A. 3, 55:

    parsimonia,

    Just. 44, 2.—
    2.
    Of discourse, compact, brief, concise, short (opp. remissus):

    dialectica quasi contracta et astricta eloquentia putanda est,

    Cic. Brut. 90, 309:

    verborum astricta comprehensio,

    id. ib. 95, 327:

    est enim finitimus oratori poëta, numeris astrictior paulo,

    id. de Or. 1, 16, 70; 1, 16, 60.— Sup. not used.— Adv.: astrictē ( ads-), concisely, briefly (only of discourse):

    astricte numerosa oratio,

    Cic. de Or. 3, 48, 184.— Comp.:

    astrictius dicere,

    Sen. Ep. 8 fin., and Plin. Ep. 1, 20, 20:

    scribere,

    id. ib. 3, 18, 10:

    ille concludit adstrictius, hic latius,

    Quint. 10, 1, 106.— Sup. not used.

    Lewis & Short latin dictionary > astringo

  • 16 aut

    aut, conj. [aut, Osc. auti, Umbr. ote, ute, may be a modification of autem, as at of et, the suffix -t being a relic of the demonstrative -tem, which appears in item, and is the same as -dem in quidem, and -dam in quondam, and of which the demonstrative adverbs, tam and tum, are absolute forms; the first part of these words may be compared with the Gr. au (cf. aute and autar), and with the Sanscr. vā = or, with which again may be compared ve and vel; v. Corss. Ausspr. II. p. 595, and also pp. 130, 223, 411], or; and repeated: aut... aut, either... or; so in Sanscr. vā... vā.
    I.
    In gen. it puts in the place of a previous assertion another, objectively and absolutely antithetical to it, while vel indicates that the contrast rests upon subjective opinion or choice; i. e. aut is objective, vel subjective, or aut excludes one term, vel makes the two indifferent.
    a.
    Used singly, or:

    omnia bene sunt ei dicenda, qui hoc se posse profitetur aut eloquentiae nomen relinquendum est,

    Cic. de Or. 2, 2, 5:

    quibusnam manibus aut quibus viribus,

    Caes. B. G. 2, 30:

    Vinceris aut vincis,

    Prop. 2, 8, 10:

    cita mors venit aut victoria laeta,

    Hor. S. 1, 1, 8:

    ruminat herbas aut aliquam in magno sequitur grege,

    Verg. E. 6, 55 et persaep. (cf. on the contrary, Tac. G. 8: quae neque confirmare argumentis, neque refellere in animo est: ex ingenio suo quisque demat vel addat fidem).—
    b.
    Repeated, aut... aut, either... or:

    Ubi enim potest illa aetas aut calescere vel apricatione melius vel igni, aut vicissim umbris aquisve refrigerari salubrius?

    Cic. Sen. 16, 57:

    Nam ejus per unam, ut audio, aut vivam aut moriar sententiam,

    Ter. Phorm. 3, 1, 19; id. Heaut. 3,1,11 sq.:

    aut, quicquid igitur eodem modo concluditur, probabitis, aut ars ista nulla est,

    Cic. Ac. 2, 30, 96:

    partem planitiae aut Jovis templum aut oppidum tenet,

    Liv. 44, 6, 15:

    terra in universum aut silvis horrida aut paludibus foeda,

    Tac. G. 5:

    hoc bellum quis umquam arbitraretur aut ab omnibus imperatoribus uno anno aut omnibus annis ab uno imperatore confici posse?

    Cic. Imp. Pomp. 11,31.—
    c.
    More than twice repeated:

    aut equos Alere aut canes ad venandum, aut ad philosophos, Ter And. 1, 1, 29: Uxor, si cesses, aut te amare cogitat Aut tete amare aut potare atque animo obsequi,

    id. Ad. 1, 1, 7 sq.; so four times in Lucr. 4, 935 sq.; five times in Cic. Off. 1, 9, 28; id. N. D. 3, 12, 30; and Prop. 4, 21, 26 sqq.; and six times in Plin. 17, 10, 9, § 58.—
    d.
    Sometimes double disjunctive phrases with aut... aut are placed together:

    Adsentior Crasso, ne aut de C. Laelii soceri mei aut de hujus generi aut arte aut gloriā detraham,

    Cic. de Or. 1, 9, 35:

    res ipsa et rei publicae tempus aut me ipsum, quod nolim, aut alium quempiam aut invitabit aut dehortabitur,

    id. Pis. 39, 94.—
    e.
    Repeated after negatives:

    ne aut ille alserit Aut ceciderit atque aliquid praefregerit,

    Ter. Ad. 1, 1, 11:

    ne tanti facinoris immanitas aut exstitisse aut non vindicata esse videatur,

    Cic. Cat. 1, 6, 14; id. Sull. 43; id. Sest. 37; 39:

    neque enim sunt aut obscura aut non multa post commissa,

    id. Cat. 1, 6, 15; id. Off. 1, 20, 66; 1, 11, 36; 1, 20, 68; id. de Or. 2, 45, 189:

    nec milites ad scelus missos aut numero validos aut animo promptos,

    Tac. A. 14, 58; id. H. 1, 18; id. Or. 12:

    nec erit mirabilis illic Aut Stratocles aut cum molli Demetrius Haemo,

    Juv. 3, 98 sq.:

    neque aut quis esset ante detexit aut gubernatorem cedere adversae tempestati passus est,

    Suet. Caes. 58; id. Ner. 34:

    Nec aut Persae aut Macedones dubitavere,

    Curt. 4, 15, 28: Non sum aut tam inhumanus aut tam alienus a Sardis. Cic. Scaur. 39; id. Cat. 1, 13:

    Nihil est tam aut fragile aut flexibile quam etc.,

    id. Mil. 36 al. —
    f.
    In interrogations:

    quo modo aut geometres cernere ea potest, quae aut nulla sunt aut internosci a falsis non possunt aut is, qui fidibus utitur, explere numeros et conficere versus?

    Cic. Ac. 2, 7, 22; so id. de Or. 1, 9, 37; id. Rosc. Am. 40, 118; id. N. D. 1, 43, 121.—
    g.
    In comparative clauses:

    talis autem simulatio vanitati est conjunctior quam aut liberalitati aut honestati,

    Cic. Off. 1, 15, 44.—
    II.
    Esp.
    A.
    Placed singly, to connect to something more important that which is less so, or at least.
    a.
    Absol.:

    Incute vim ventis submersasque obrue puppes, Aut age diversos et dissice corpora ponto,

    Verg. A. 1, 69 sq. Rib. (furens Juno et irata, quod gravissimum credebat, optavit, deinde quod secundum intulit, Diom. p. 411 P.):

    quaero, num injuste aut improbe fecerit,

    or at least unfairly, Cic. Off. 3, 13, 54:

    a se postulari aut exspectari aliquid suspicantur,

    id. ib. 2, 20, 69:

    quā re vi aut clam agendum est,

    or at least by stealth, id. Att. 10, 12:

    profecto cuncti aut magna pars Siccensium fidem mutavissent,

    Sall. J. 56, 6:

    Audendum est aliquid universis aut omnia singulis patienda,

    Liv. 6, 18, 7:

    pars a centurionibus aut praetoriarum cohortium militibus caesi,

    Tac. A. 1, 30:

    potentiā suā numquam aut raro ad impotentiam usus,

    Vell. 2, 29.—
    b.
    With certe, etc., v. infra, F. 2.—
    B.
    To connect something which must take place, if that which is previously stated does not, or, otherwise, or else, in the contrary case, = alioqui:

    Redduc uxorem, aut quam obrem non opus sit cedo,

    Ter. Hec. 4, 4, 76:

    id (principium) nec nasci potest nec mori, aut concidat omne caelum etc.,

    Cic. Tusc. 1, 23, 54 (Seyffert ad h. l., but preferring ut non; B. and K. and Kühner, vel):

    nunc manet insontem gravis exitus: aut ego veri Vana feror,

    Verg. A. 10, 630:

    effodiuntur bulbi ante ver: aut deteriores fiunt,

    Plin. 19, 5, 30, § 96:

    Mutatione recreabitur sicut in cibis... Aut dicant iste mihi, quae sit alia ratio discendi,

    Quint. 1, 12, 6; 2, 17, 9.—
    C.
    To restrict or correct an expression which is too general or inaccurate, or, or rather, or more accurately.
    a.
    Absol.:

    de hominum genere, aut omnino de animalium loquor,

    Cic. Fin. 5, 11, 33; 5, 20, 57; id. Ac. 2, 8, 23:

    Aut scilicet tua libertas disserendi amissa est, aut tu is es, qui in disputando non tuum judicium sequare,

    id. Leg. 1, 13, 36: cenaene causā, aut tuae mercedis gratiā Nos nostras aedīs postulas comburere? or rather, etc., Plaut. Aul. 2, 6, 11.—In this signification aut sometimes begins a new clause: Potestne igitur quisquam dicere, inter eum, qui doleat, et inter eum, qui in voluptate sit, nihil interesse? Aut, ita qui sentiet, non apertissime insaniat? or is not rather, etc., Cic. Ac. 2, 7, 20:

    Quid est enim temeritate turpius? Aut quid tam temerarium tamque indignum sapientis gravitate atque constantiā, quam, etc.,

    id. N. D. 1, 1, 1; id. Fin. 4, 26, 72; Plin. Ep. 1, 10, 3.—
    b.
    With potius (v. infra, F. 4.).—
    D.
    Neque... aut sometimes, but chiefly in the poets, takes the place of neque... neque: Neque ego hanc abscondere furto Speravi, ne finge, fugam;

    nec conjugis umquam Praetendi taedas aut haec in foedera veni,

    Verg. A. 4, 339:

    Si neque avaritiam neque sordes aut mala lustra Obiciet vere quisquam mihi,

    Hor. S. 1, 6, 68 Bentl., but ac, K. and H.:

    Nunc neque te longi remeantem pompa triumphi Excipit aut sacras poscunt Capitolia lauros,

    Luc. 1, 287:

    Nam neque plebeiam aut dextro sine numine cretam Servo animam,

    Stat. S. 1, 4, 66:

    Neque enim Tyriis Cynosura carinis Certior aut Grais Helice servanda magistris,

    Val. Fl. 1, 17; so also Tacitus: nec litore tenus adcrescere aut resorberi, Agr. 10; G. 7 ter; H. 1, 32; so after non:

    Non eo dico, quo mihi veniat in dubium tua fides, aut quo etc.,

    Cic. Quinct. 5:

    non jure aut legibus cognoscunt,

    Tac. Or. 19; id. Agr. 41; id. G. 24; after haud:

    Haud alias populus plus occultae vocis aut suspicacis silentii permisit,

    id. A. 3, 11; after nihil:

    nihil caedis aut praedae,

    id. A. 15, 6; 13, 4; id. H. 1, 30.—
    E.
    The poets connect by aut... vel, vel... aut, instead of aut... aut, or vel... vel: Quotiens te votui Argu [p. 211] rippum Conpellare aut contrectare conloquive aut contui? Plaut. As. 3, 1, 19:

    aut appone dapes, Vare, vel aufer opes,

    Mart. 4, 78, 6 (this epigram is rejected by Schneid.):

    Non ars aut astus belli vel dextera deerat,

    Sil. 16, 32.—
    F.
    In connection with other particles.
    1.
    Aut etiam, to complete or strengthen an assertion, or also, or even:

    quid ergo aut hunc prohibet, aut etiam Xenocratem, etc.,

    Cic. Tusc. 5, 18, 51:

    conjectura in multas aut diversas, aut etiam in contrarias partes,

    id. Div. 2, 26, 55; id. Off. 1, 9, 28:

    si aut ambigue aut inconstanter aut incredibiliter dicta sunt, aut etiam aliter ab alio dicta,

    id. Part. Or. 14, 51:

    etsi omnia aut scripta esse a tuis arbitror, aut etiam nuntiis ac rumore perlata,

    id. Att. 4, 1.—So with one aut:

    quod de illo acceperant, aut etiam suspicabantur,

    Cic. Fam. 1, 19, 36; Cels. 4, 18:

    si modo sim (orator), aut etiam quicumque sim,

    Cic. Or. 3, 12; id. de Or. 1, 17, 76.—
    2.
    Aut certe, aut modo, aut quidem, or aut sane, to restrict a declaration, or at least (cf. II. A.).
    a.
    Aut certe:

    ac video hanc primam ingressionem meam aut reprehensionis aliquid, aut certe admirationis habituram,

    Cic. Or. 3, 11; id. Top. 17, 64:

    quo enim uno vincebamur a victā Graeciā, id aut ereptum illis est, aut certe nobis cum illis communicatum,

    id. Brut. 73, 254; so Dolabella ap. Cic. Fam. 9, 9, 1; Liv. 2, 1, 4; 40, 46, 2; Cels. 1, 2; 5, 26; Prop. 4, 21, 29.—
    b.
    Aut modo:

    Si umquam posthac aut amasso Casinam, aut obcepso modo,

    Plaut. Cas. 5, 4, 22.—
    c.
    Aut quidem:

    Proinde desinant quidam quaerere ultra aut opinari... aut quidem vetustissimā nave impositos jubebo avehi,

    Suet. Caes. 66.—
    d.
    Aut sane:

    Afer aut Sardus sane,

    Cic. Scaur. 15.—
    3.
    Aut vero, to connect a more important thought, or indeed, or truly:

    Quem tibi aut hominem, aut vero deum, auxilio futurum putas?

    Cic. Verr. 2, 4, 78:

    Quis enim tibi hoc concesserit, aut initio genus hominum se oppidis moenibusque saepsisse? Aut vero etc.,

    id. de Or. 1, 9, 36.—
    4.
    Aut potius, for correction or greater definiteness, or rather (cf. II. C.):

    Erravit, aut potius insanivit Apronius?

    Cic. Verr. 2, 3, 119:

    proditores aut potius apertos hostes,

    id. Sest. 35:

    nemo est injustus, aut incauti potius habendi sunt improbi,

    id. Leg. 1, 14, 40:

    Quae est ergo ista ratio, aut quae potius ista amentia?

    id. Verr. 3, 173.—
    5.
    Aut ne... quidem:

    ego jam aut rem aut ne spem quidem exspecto,

    Cic. Att. 3, 22 fin.
    Aut regularly precedes the words of its clause, but sometimes in the poets it takes the second place:

    Saturni aut sacram me tenuisse diem,

    Tib.
    1, 3, 18 Lachm.:

    justos aut reperire pedes,

    id. 2, 5, 112:

    Persequar aut studium linguae etc.,

    Prop. 4, 21, 27:

    Fer pater, inquit, opem! Tellus aut hisce, vel istam, etc.,

    Ov. M. 1, 545 (Merk., ait):

    Balteus aut fluxos gemmis adstrinxit amictus,

    Luc. 2, 362, where some read haud. See more upon this word in Hand, Turs. I. pp. 525-558.

    Lewis & Short latin dictionary > aut

  • 17 congrego

    con-grĕgo, āvi, ātum, 1, v. a., to collect into a flock or herd, to assemble.
    I.
    Prop. (rare;

    mostly in Pliny the elder): oves,

    Plin. 8, 47, 72, § 188.—Mid.:

    apium examina congregantur,

    collect in swarms, Cic. Off. 1, 44, 157; cf. id. N. D. 2, 48, 124:

    cetera animantia congregari videmus,

    Plin. 7, prooem. 1, §

    5: cum ceteris,

    id. 8, 22, 34, § 81:

    in loca certa,

    id. 10, 23, 31, § 61:

    se ad amnes (ferae),

    id. 8, 16, 17, § 42.—More freq. (in good prose; esp. freq. in Cic.),
    II.
    In gen., to collect or assemble a multitude together, to unite, join, associate.
    A.
    Lit.:

    dissipatos homines,

    Cic. Tusc. 1, 25, 62; cf.:

    dispersos homines in unum locum,

    id. de Or. 1, 8, 33:

    se unum in locum ad curiam,

    id. Phil. 14, 6, 15:

    dissipatos (homines) unum in locum,

    id. Sest. 42, 91:

    multitudinem fugitivorum unum in locum,

    id. Par. 4, 1, 27; Tac. A. 1, 28 fin.:

    hominem in idem Vettii indicium atque in eundem hunc numerum,

    Cic. Vatin. 10, 25.—With cum:

    se cum aequalibus,

    Cic. Fin. 5, 15, 42; id. Quint. 16, 52; id. Rab. Perd. 7, 21 fin. —With dat.:

    cum illis moror quibus me tempus aliquod congregavit,

    Sen. Ep. 62, 2.— Absol.:

    deterrimum quemque,

    Tac. A. 1, 16 fin. —Mid.:

    secedant improbi, unum in locum congregentur,

    Cic. Cat. 1, 13, 32:

    in fano congregantur commentandi causā,

    id. Div. 1, 41, 90:

    in Academiā congregati,

    id. Ac. 1, 9, 34:

    armati locis patentibus congregantur,

    Liv. 24, 21, 9:

    congregabantur undique ad Titum Tatium,

    id. 1, 10, 1:

    quanta vis oriens et congregata,

    Cic. Dom. 25, 67:

    Gamphasantes nulli externo congregantur,

    Plin. 5, 8, 8, § 45:

    ciconiae abiturae congregantur in certo loco,

    id. 10, 23, 31, § 61:

    cuncti deinde ad portum congregantur,

    Just. 19, 2, 10:

    inter se,

    Tac. A. 1, 30:

    in urbe,

    id. H. 3, 82. —And in tmesis:

    conque gregantur,

    Lucr. 6, 456.—Prov.:

    pares cum paribus facillime congregantur,

    Cic. Sen. 3, 7.—
    B.
    Trop. (rare; mostly in Quint.), to collect, accumulate:

    argumenta infirmiora,

    Quint. 5, 12, 4:

    verba,

    id. 9, 3, 45; cf.

    turbam (verborum),

    id. 10, 1, 7; cf. congregatio, II.

    Lewis & Short latin dictionary > congrego

  • 18 cunctim

    cunctim, adv. [cunctus], all together, in a body, collectively, for conjunctim (very rare, perh. only in App.):

    cunctim et coacervatim (opp.: singulatim ac discretim),

    App. Flor. 9, p. 347, 6; id. de Deo Socr. 4, p. 43, 39 Hildebr. (al. cuncti).

    Lewis & Short latin dictionary > cunctim

  • 19 exinde

    ex-indē, and apocopated exin (like dein, proin, from deinde, proinde; cf.

    also: dein etiam saepe et exin pro deinde et exinde dicimus,

    Cic. Or. 45, 154; also exim, like him, illim, istim; acc. to the best MSS. in Enn. ap. Fest. p. 356, 4; Plaut. Poen. 3, 6, 9; Lucr. 3, 160; Verg. A. 7, 341; 8, 306; 12, 92; Tac. A. 14, 48 al.; M. Aurel. ad Fronto, p. 54; cf. exsim, eutheôs, Gloss. Philox.; v. Lachm. ad Lucr. p. 148; Wagn. ad Verg. A. 7, 341, and tom. 5, p. 437; v. Ritschl, Rhein. Mus. 7, 472 sqq.; Lorenz ad Plaut. Most. 218), adv., from there, from that place, thence (freq., but not in Ter., Caes., or Quint.).
    I.
    In space (very rare;

    not in Cic.): utcumque in alto ventus est, Epidice, exin velum vortitur,

    from there, thence, Plaut. Ep. 1, 1, 47; id. Poen. 3, 6, 9:

    si servus cujusquam in ecclesiam altariave armatus... irruerit, exinde protinus abstrahatur,

    Cod. Just. 1, 12, 4:

    regionem Commagenam, exim Cappadociam, inde Armenios petivit,

    Tac. A. 15, 12.—
    B.
    Transf., in (local) succession, after that, next in order, next:

    at vero quanta maris est pulchritudo!... exin mari finitimus aër, etc.,

    Cic. N. D. 2, 39, 101: hinc Equus summum contingit caput alvo... exin contortis Aries cum cornibus haeret, id. poët. ib. 2, 43, 111:

    auxiliares Galli Germanique in fronte, post quos pedites sagittarii, dein quatuor legiones... exin totidem aliae legiones,

    Tac. A. 2, 16.
    II.
    In time, after that, thereafter, then: exin compellare pater me voce videtur, Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 45, ed. Vahl.): POPULI PARTES IN TRIBUS DISTRIBUUNTO;

    EXIN PECUNIAS, AEVITATES, ORDINES PARTIUNTO,

    Cic. Leg. 3, 3, 7:

    exin cuidam rustico Romano dormienti visus est venire qui diceret, etc.... exin filium ejus esse mortuum, etc.,

    id. Div. 1, 26, 55: quisque suos patimur Manes;

    exinde per amplum Mittimur Elysium,

    Verg. A. 6, 743:

    ad Mundam exinde castra Punica mota,

    Liv. 24, 42, 1.—
    b.
    After ubi or postquam (cf. deinde, II. d.):

    ostium ubi conspexi, exinde me ilico protinam dedi,

    Plaut. Curc. 2, 3, 84:

    postquam alium repperit... me exinde amovit loco,

    id. Truc. 1, 1, 63.—
    B.
    Transf.
    1.
    In an enumeration or succession of events, after that, then, next, furthermore (cf. deinde, II. A. b.): pone petunt, exim referunt ad pectora tonsas, Enn. s. v. tonsam, p. 356 Müll. (Ann. v. 236, ed. Vahl.): incenditque animum famae venientis amore;

    Exin bella viro memorat, quae, etc.,

    Verg. A. 6, 891:

    exin se cuncti divinis rebus ad urbem Perfectis referunt,

    id. ib. 8, 306; Liv. 31, 4, 4; 31, 6, 2; 37, 47, 8; 40, 35, 2;

    42, 9, 8: Suillio corruptionem militum... exin adulterium Poppaeae, ac postremum mollitiam corporis objectante,

    Tac. A. 11, 2; cf. id. ib. 15, 41.—
    2.
    In late Lat., i. q. ex illo tempore, from that time, since then:

    quem morem vestis exinde gens universa tenet,

    Just. 1, 2:

    cum post motam et omissam quaestionem res ad nova dominia bona fide transierint, et exinde novi viginti anni intercesserint, etc.,

    Cod. Just. 7, 33; Dig. 10, 1, 4; 41, 6, 4; 49, 15, 12.—With ut, cum, ex quo:

    exinde, ut curiam participare coepi,

    App. Mag. p. 289; so,

    exinde ut,

    id. M. 2, p. 120:

    exinde cum ex astu a magistro digressi sumus,

    id. ib. 1, p. 113:

    videri legatum habere jurisdictionem non exinde, ex quo mandata est, sed, etc.,

    Dig. 1, 16, 4, § 6; 5, 1, 67; Cod. Just. 2, 22; 4, 32.—
    III.
    In other relations, in which a going out or forth takes place.
    A.
    (Acc. to ex, III. E.) To indicate the origin or occasion of an event (post-class.), thence:

    nec quicquam idonei lucri exinde cepimus, sed vulnera,

    App. M. 6, p. 184; Cod. Just. 1, 3, 35: quodcumque exinde incommodum ecclesiae contigerit, ib. 1, 2, 14.—
    B.
    (Acc. to ex, III. H.) To indicate a rule, measure, or standard, hence, accordingly (anteclass.): proinde ut quisque fortuna utitur, ita praecellet;

    atque exinde sapere eum omnes dicimus,

    Plaut. Ps. 2, 3, 14; cf.:

    ut fama 'st homini, exin solet pecuniam invenire,

    id. Most. 1, 3, 71; id. Truc. 1, 1, 64; id. Poen. 3, 5, 9; id. Ep. 1, 1, 47:

    ad molas alii asellis, alii vaccis ac mulis utuntur, exinde ut pabuli facultas est,

    according as, Varr. R. R. 1, 20, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > exinde

  • 20 fremo

    frĕmo, ŭi, ĭtum, 3, v. n. and a. [cf. bremô, bromos, brontê].
    1.
    Neutr., to make a low roaring, to roar, resound, to growl, murmur, rage, snort, howl (class.;

    syn.: frendo, strideo, strepo, crepo): (ventus ibi) Speluncas inter magnas fremit ante tumultu,

    Lucr. 6, 581; cf. Verg. A. 1, 56:

    venti immani turbine,

    Ov. Tr. 1, 2, 25:

    mare,

    Val. Fl. 2, 646; cf.:

    Ister tumidā aquā,

    id. 6, 329:

    montes undaeque,

    Stat. Th. 12, 654:

    saxa concita murali tormento,

    whiz, Verg. A. 12, 922:

    viae laetitiā ludisque plausuque,

    resound, id. ib. 9, 717:

    agri festis ululatibus,

    Ov. M. 3, 528:

    irritata canum cum primum immane Molossūm Mollia ricta fremunt,

    Lucr. 5, 1064:

    leo ore cruento,

    Verg. A. 9, 341; Plin. 8, 16, 19, § 48; cf. Varr. L. L. 7, § 104 Müll.:

    equus,

    neighs, Verg. A. 11, 496; 599; Hor. C. 4, 14, 23; id. Epod. 9, 17:

    lupus ad caulas,

    Verg. A. 9, 60:

    tigres,

    Val. Fl. 2, 260:

    fremant omnes licet, dicam quod sentio,

    to mutter, grumble, Cic. de Or. 1, 44, 195:

    cum in basilica Julia... omnia clamoribus fremerent,

    Quint. 12, 5, 6:

    omnes magno circum clamore fremebant,

    Verg. A. 6, 175:

    cunctique fremebant Caelicolae assensu vario,

    id. ib. 10, 96:

    cuncti simul ore fremebant Dardanidae,

    id. ib. 1, 559;

    5, 555: animisque fremens,

    id. ib. 12, 371; cf.:

    stabat acerba fremens Aeneas,

    id. ib. 12, 398:

    patres, erecti gaudio, fremunt,

    Liv. 6, 6, 17: rumor de tibicine Fremit in theatro, Phaedr. [p. 779] 5, 7, 21.—
    II.
    Act., to murmur, grumble, growl, rage at or after any thing, to complain loudly.
    (α).
    With acc.:

    dixerat haec unoque omnes eadem ore fremebant,

    Verg. A. 11, 132: arma amens fremit;

    arma toro tectisque requirit, Saevit amor ferri,

    id. ib. 7, 460: si plebs fremere imperia coepisset, i. e. to murmur at, Cass. ap. Serv. Verg. A. 1, 56.—
    (β).
    With an object-clause:

    jam vero Arrius consulatum sibi ereptum fremit,

    Cic. Att. 2, 7,3:

    Pedum expugnandum ac delendum senatus fremit,

    Liv. 8, 13, 1:

    praetorianus miles, non virtute se sed proditione victum fremebat,

    Tac. H. 2, 44:

    (M. Bruti) epistolae frementes, fibulas tribunicias ex auro geri,

    id. ib. 4, 35; Plin. 33, 3, 12, § 39.

    Lewis & Short latin dictionary > fremo

См. также в других словарях:

  • Cuncti simus concanentes — («Споём вместе»)  песня на латыни из сборника XIV века «Llibre Vermell». Это монодическая песня в форме виреле. Песня записана на листе 24r рукописи в мензуральной нотации Ars nova. На этом листе, кроме нот и слов песни,… …   Википедия

  • CUNTI — cuncti …   Abbreviations in Latin Inscriptions

  • Livre Vermeil De Montserrat — Le cantique Mariam matrem virginem, une page du Livre Vermeil de Montserrat. Le Livre Vermeil de Montserrat (en catalan : Llibre Vermell de Montserrat) est une collection de musique médiévale, profane et religieuse, dont le manuscrit du …   Wikipédia en Français

  • Livre Vermeil de Montserrat — Le cantique Mariam matrem virginem, une page du Livre Vermeil de Montserrat. Le Livre Vermeil de Montserrat (en catalan : Llibre Vermell de Montserrat) est un recueil de textes religieux, parmi lesquels plusieurs hymnes de la fin du Moyen… …   Wikipédia en Français

  • Livre vermeil de montserrat — Le cantique Mariam matrem virginem, une page du Livre Vermeil de Montserrat. Le Livre Vermeil de Montserrat (en catalan : Llibre Vermell de Montserrat) est une collection de musique médiévale, profane et religieuse, dont le manuscrit du …   Wikipédia en Français

  • Llibre Vermell de Montserrat — Livre Vermeil de Montserrat Le cantique Mariam matrem virginem, une page du Livre Vermeil de Montserrat. Le Livre Vermeil de Montserrat (en catalan : Llibre Vermell de Montserrat) est une collection de musique médiévale, profane et… …   Wikipédia en Français

  • Llibre Vermell de Montserrat — Una página del Llibre Vermell de Montserrat con la canción Mariam matrem virginem. El Llibre Vermell de Montserrat (en castellano, Libro Rojo de Montserrat) es un manuscrito conservado en el Monasterio de Montserrat, cerca de Barcelona. Contiene… …   Wikipedia Español

  • Llibre Vermell de Montserrat — Страница 22v из «Llibre Vermell de Montserrat» «Llibre Vermell de Montserrat» (в переводе с катал …   Википедия

  • Stella splendens — El Stella splendens (“Estrella Espléndida”) es una canción polifónica recogida en el fol. 22r del “Llibre Vermell de Montserrat”, que es uno de los manuscritos medievales más antiguos que contienen música de la época y que aún se conservan. Esta… …   Wikipedia Español

  • University College London — Arms of University College London (no longer used in any official capacity) Motto Cuncti adsint meritaeque expectent praemia palmae (Latin) Motto in English Let all come …   Wikipedia

  • ACROSTICHIA — in Constitut. Apostol. Alius quidem Psalmos David canat, populus vero initia versuum, quae dicuntur Acrostichia, succinat. Α᾿κροςτιχὶς enim initium versuum significar. Vide Cael. Rhodig. Antiqq. Lectionum l. 13. c. 39. et Macrum Hierotexic. De… …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»